Od zarania krzemowych dziejów pytanie spędzające sen z powiek graczy (i nie tylko) to kwestia ile należy posiadać RAM, aby móc spokojnie zasnąć wieczorem? Może wydać się Wam to dość przewrotne, ale w tym wypadku więcej wcale nie musi oznaczać lepiej. O sprawności modułów pamięci w komputerze decyduje znacznie więcej parametrów aniżeli tylko ilość.

Wstępniak, czyli podstawy podstaw

Poszukując nowej stacjonarki lub notebooka zwracamy uwagę na masę parametrów, od szybkości i liczby rdzeni procesora na sprawności karty graficznej kończąc. Niezmiennie od lat o atrakcyjności danego zestawu decyduje również ilość zainstalowanej pamięci RAM. O tym parametrze krąży jednak więcej mitów niż można by się tego spodziewać.

Zacznijmy zatem od podstaw. RAM to skrót z języka angielskiego oznaczający “random-access memory”. Cechą charakterystyczną RAM-u jest to, że po wyłączeniu zasilania wszystkie informacje zostaną utracone, dlatego dla zachowania efektów pracy dane muszą zostać zapisane na dowolnym nośniku pamięci masowej – dysku twardym, pendrive lub chmurze.

Ewolucja pamięci RAM trwa nieprzerwanie od czterech dekad. Pierwsze moduły nazywane DIP zadebiutowały w 1981. Na przestrzeni kolejnych lat wprowadzano nowe rozwiązania: SIMM, DIMM oraz RIMM, ochrzczone nazwą Rambus. Na przełomie milenium pod strzechy trafiają swojsko brzmiące DDR, które następnie zostały zastąpione przez DDR2. W okolicach 2008 roku przyszedł czas na moduły DDR3. Od siedmiu lat prym w świecie PC wiodą pamięci DDR4, nad którymi prace zainicjowano już w roku 2005, a pierwsze prototypy pojawiły się w okolicach 2011 roku. Obecnie z wypiekami na twarzy czekamy na premierę nowego standardu w postaci DDR5.

Rozwój pamięci cechował się nie tylko wzrostem ich pojemności. Inne parametry, jakie ulegały zmianie na przestrzeni lat to między innymi częstotliwość pracy (taktowanie) oraz opóźnienia, czyli z ang. „timing”. Ostatni parametr opisuje ilość wykonywanych cykli obliczeń i dostępu do konkretnej komórki pamięci. Wraz z postępem stawiano również na energooszczędność, co oczywiście przekłada się na niższe temperatury pracy. Na tym skorzystały przede wszystkim platformy mobilne.

System operacyjny a pamięć RAM

Jako konsument zapewne zastanawiacie się, w ile RAM należy zainwestować? Postęp technologiczny przez lata wymuszał coraz większą ilość pamięci potrzebną do poprawnego działania systemu operacyjnego oraz aplikacji. W latach 2005-2008, gdy niepodzielnie rządził jeszcze Windows XP, dość szybko standardem stało się 2GB pamięci w przypadku gier i różnych narzędzi. W erze Windows 7 do swobodnej pracy i gry długo wystarczyły 4GB pamięci, ale to 8GB w końcu stało się standardem.

Do tego „Siódemka” dopracowała usługę SuperFetch wprowadzoną przez Vistę. Dzięki niej system operacyjny niejako uczy się, które aplikacje są najczęściej użytkowane, co miało przełożyć się na płynniejszą pracę. Opcja ta miała jednak sens dawno temu, w czasach wolnych dysków HDD i ograniczonych zasobów pamięci. Współcześnie coraz więcej użytkowników Windows 10 wyłącza SuperFetch ze względu na pojemność i szybkość zarówno RAM, jak i dysków SSD.

Bardzo długo ograniczeniem w wykorzystywaniu dostępnej pamięci był także sam Windows. Wersja 32-bitowa systemu operacyjnego wykorzysta maksymalnie do 3GB pamięci RAM. Każda większa wartość nie zostanie rozpoznana. To jednak już pieśń przeszłości. Microsoft od jakiegoś czasu zakończył dystrybucję tego typu systemu operacyjnego. Gigant z Redmond narzucał również „sztuczne” limity na systemy typu 64bit. Przykładowo w przeszłości Windows Home Basic obsługiwał maksymalnie 8GB RAM, podczas gry wersja Ultimate już 192GB. Współcześnie „Okienko” z numerem dziesięć i dopiskiem Home obsłuży 128GB pamięci, podczas gry wersja Professional ogarnie nawet zawrotne 512GB.

Dylemat ilościowy

Dość teoretyzowania, przejdźmy do konkretów. Ile pamięci powinien mieć komputer zakupiony obecnie z myślą o grach, ile maszyna stworzona do zastosowań profesjonalnych, a ile biurowy blaszak hulający na „Dziesiątce”? Możecie być zaskoczeni, ale w przypadku ostatniego przykładu 4GB pamięci wystarczą całkowicie. Szczególnie, gdy na pokładzie znajduje się dysk SSD, co bardzo usprawnia ogólne działanie systemu. Oczywiście, jeśli ulubioną przeglądarką pozostaje Chrome, a otwarcie więcej niż trzydziestu zakładek jednocześnie to absolutna norma, w ten czas wspomniana ilość będzie niewystarczająca. Szczególnie, kiedy uwzględni się pracujące w tle inne aplikacje.

W kontekście gier cała masa tytułów doskonale czuje się, gdy zainstalujemy 8GB pamięci RAM. Szczególnie pozycje esportowe pod tym względem nie są wybredne. W tej kwestii nie zmieniło się wiele już od kilku dobrych lat, acz niektóre współczesne tytuły chętnie wykorzystają 16GB pamięci. Za przykład może posłużyć choćby Escape from Tarkov i Microsoft Flight Simulator. Spróbujcie również odpalić Minecraft’a dopieszczonego całą masą modów na mniejszej ilości pamięci – ból głowy gwarantowany. Jednocześnie, jeśli nasza stacja bojowa służy do więcej niż tylko grania – przykładowo streamowania – przysłowiowa „szesnastka” będzie bardziej niż wskazana.

Profesjonalni użytkownicy muszą przygotować się na znaczne uszczuplenie portfela. Obróbka wideo i montaż filmów, szczególnie w jakości 4K, to jedne z najbardziej wymagających zadań, jakie można zrzucić na barki domowego PC. W tym scenariusz 16GB pamięci RAM to nawet nie minimum, bo szybko dostrzeżemy niestabilność w działaniu aplikacji. Konfigurację PC należy zatem zacząć od bezpiecznych 32GB pamięci. Należy odpowiedzieć, że taka ilość RAM dla gracza nie robi żadnej różnicy względem 16GB.

Rozmiar to nie wszystko

Obecnie złotym środkiem jest 16GB pamięci RAM. Jest to uniwersalna wartość pozwalająca na swobodną grę oraz pracę z nieco bardziej wymagającymi aplikacjami, dając jednocześnie spokój ducha na najbliższą przyszłość. Niemniej rozmiar dostępnej pamięci to tylko początek rozterek podczas konfigurowania PC. Gracze powinni w szczególny sposób zwrócić uwagę czy komputer ma zainstalowane dwa moduły pamięci w konfiguracji dual-channel. Rozwiązanie to sprawia, że procesor efektywniej komunikuje się z pamięcią, co w rezultacie daje dodatkowe klatki na sekundę w porównaniu do tylko jednej kości RAM. Skorzystają na tym tytuły szczególnie wyraźnie polegające na mocy obliczeniowej CPU. Leciwy Counter-Strike GO oraz bardziej współczesny Tomb Raider będą tego świetnym przykładem.

Kolejny parametr to oczywiście prędkość RAM, choć tu również wiele zależy od posiadanej płyty głównej. Przykładowo od lat Intelowskie chipsety z rodziny „Z” pozwalały na wysokie wartości zegara pamięci oraz swobodne dostosowanie pozostałych parametrów. Wraz z premierą najnowszego chipsetu B560 funkcja ta została odblokowana także dla tańszych płyt. Po drugiej stronie barykady mamy jeszcze użytkowników procesorów Ryzen, które wręcz uwielbiają szybką pamięć. Przykładowo dla Ryzen 5 3600, sparowanego z żwawym układem graficznym, w punkt będzie prędkość 3000-3200MHz.

Na koniec pozostają opóźnienia, czyli wspomniane timingi. W PC skrojonym pod elektroniczną rozrywkę im mniejsze opóźniania tym lepiej, choć wraz z rosnącą prędkością nie jest to tak łatwe do osiągnięcia. W przeszłości szczególnie procesory Intel w kontekście gier korzystały najbardziej z niskich opóźnień.

Pamięć RAM a profil XMP

Prędkość i opóźnienia można dowolnie modyfikować o ile płyta główna na to pozwala. Jest to jednak proces czasochłonny, często polegający na tzw. metodzie prób i błędów, nim osiągniemy zadowalający rezultat. Współcześnie domyślną prędkością wszystkich modułów typu DDR4 jest 2400MHz, choć gdy pierwszy raz je zaprezentowano wartość ta wynosiła (zaledwie) 2133MHz. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby takie kości spróbować ręcznie podkręcić do wartości 2900, a nawet 3000MHz.

Mniej problematycznym rozwiązaniem będzie jednak uruchomienie profilu XMP. W skrócie oznacza on fabrycznie podkręcony parametr prędkości, opóźnień oraz podniesione napięcie do najbardziej optymalnego poziomu dla danego zestawu modułów RAM. Każda kość DDR4 o prędkości wyższej niż 2400MHz taki profil posiada. Uruchomienie XMP to bardzo prosta czynność, wymagająca zajrzenia do BIOS/UEFI lub skorzystania z opcjonalnego oprogramowania producenta płyty głównej instalowanego w Windows.

Pora podsumować wszystko, co warto wiedzieć na początek o pamięciach RAM. Użytkownicy współczesnych platform Intel oraz AMD, szczególnie jeśli należą do nacji grającej, powinni zwrócić uwagę czy mają na pokładzie dwie kości – dual-channel to podstawa! Po drugie im wyższa prędkość zegara tym lepiej, acz nie warto również przesadzać. W tym aspekcie wiele zależy od pozostałych podzespołów, a także optymalizacji samej gry. Po trzecie 16GB pamięci dla przeważającej grupy odbiorców wystarczy wręcz z nawiązką, a w kontekście gier zapewnia spokojne przygotowanie na przyszłość.

Dołącz do rodziny Optimus – polub i poleć nas znajomym!

– – –

Odwiedzaj naszą stronę na Facebooku oraz YouTube i poleć nas znajomym! Sprawdź nasze aktualne promocje i konkursy!